سینما مثبت: یک روزنامه نگار و نویسنده حوزه سینما و تلویزیون معتقد است برخی افراد صبح در رسانه‌ها نسبت به ورود پول‌های مشکوک هشدار می دهند و عصر در دفاتر صاحبان پول‌های مشکوک، به این افراد پیشنهاد همکاری و مشارکت می دهند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی خبری ـ تحلیلی سینما مثبت، رضا استادی روزنامه نگار و نویسنده حوزه سینما و تلویزیون با نگارش مطلبی به مناسبت سی و یک اکتبر روز جهانی مبارزه با فساد (18 اسفند) در خصوص پولشویی در سینمای ایران نوشت: در سال‌های اخیر بحث «فساد مالی در سینما» بارها و بارها تکرار شده است. عده‌ای منکر آن شده و عده‌ای دیگر آن را تأیید کرده‌اند. فساد مالی در اظهار نظرهای تأیید کنندگان این پدیده عمدتاً به سمت طرح بحث «پولشویی» در سینما رفته است. یعنی «عده‌ای در بخش‌های ناسالم اقتصادی همچون: مواد مخدر، قاچاق و… سرمایه‌هایی به دست می‌آورند که برای سالم سازی آن، نیاز دارند طی فرایندی، منشأ درآمد خود را فعالیت‌های اقتصادی سالم جلوه دهند و به همین دلیل به سراغ سینما می‌آیند تا در این عرصه سرمایه گذاری کنند.»
شکل پولشویی در سینمای ایران متفاوت است
استادی در این مطلب که در روزنامه اطلاعات درج شده می نویسد: این مسئله تناسبی با ساختار اقتصاد زیرزمینی ایران و همچنین سینمای ایران ندارد زیرا طبق برخی شواهد و اطلاعات غیر رسمی، فعالان حوزه قاچاق معمولاً بازارهایی همچون: مسکن، سکه و ارز را برای سالم جلوه دادن فعالیت‌های اقتصادی اشان انتخاب می‌کنند و ساز و کار مالی سینمای ایران آنقدر گسترده نیست که امکان هضم سرمایه چند صد میلیاردی قاچاق چی های مواد مخدر را داشته باشد. مسئله مهم درباره سینما، ورود سرمایه‌ها و پول‌های مشکوکی است که به مرور ماهیت سینما را تغییر داده‌اند و این صنعت ـ هنر تأثیر گذار و تا چند سال پیش ارزان را تبدیل به صنعتی گرانقیمت و غیر مؤثر کرده‌اند.
فعالیت‌های مشکوک در سینما
در ادامه این مطلب می خوانیم: در طول سال‌های گذشته افراد مختلفی نسبت به ورود جریان‌های مشکوک به سینما هشدار داده‌اند. برخی از این افراد نیت‌های خیرخواهانه داشته‌اند اما برخی دیگر صبح در رسانه‌ها نسبت به ورود پول‌های مشکوک هشدار داده‌اند و عصر در دفاتر صاحبان پول‌های مشکوک، به این افراد پیشنهاد همکاری و مشارکت داده‌اند! یکی از مهم‌ترین جلوه‌های فعالیت غیر شفاف در سینمای ایران «اجاره مجوز» است. طبق قوانین فیلم سازی، برای ساخت یک فیلم افراد در مقام تهیه کننده باید از مجوزهایی بهره بگیرند که این مجوزها صرفاً در اختیار فعالان صنف سینما در بخش تهیه کنندگی است. پدیده مرسوم در سال‌های اخیر این بوده که افراد علاقه مند به فعالیت در سینما، با پرداخت مبلغی به تهیه کنندگان مایل به همکاری، اصطلاحاً مجوز آن‌ها را برای ساخت فیلم اجاره می‌کردند. گاهی نیز افرادی بدون هویت مشخص اقدام به تأمین سرمایه‌های یک فیلم می‌کردند. موضوعی که در چند سال اخیر با تدبیر سازمان سینمایی حل شد؛ بدین صورت که باید در پروانه ساخت یک فیلم که سند مالکیت آن محسوب می‌شود، اسامی سرمایه گذاران و درصد مشارکت آن‌ها درج شود. البته پیش آمده که صاحبان اصلی سرمایه، در پَس پرده با عقد قراردادهای رسمی و غیر رسمی، سهم مربوط به یک فیلم را خرید و فروش کرده‌اند یا با ساز و کارهای مالی پیچیده، این درصد مالکیت را به یک شرکت منتقل کرده‌اند.
دستمزد بازیگران بستر مناسب پولشویی
سینما بستر مناسبی برای فعالیت‌های مشکوک مالی است زیرا این بخش از اقتصاد کشورمان از پرداخت مالیات ـ به شرط اظهار درآمد ـ معاف است. در نظر گرفتن این مسئله در کنار افزایش هزینه‌های تولید در سینمای ایران مهم‌ترین عناصری است که موضوع پولشویی را در سینمای کشور تشدید می‌کند. مشخصاً در سال‌های اخیر افرادی ناآشنا به ساز و کار مالی سینما وارد این عرصه شده‌اند و فیلم‌هایی گران تولید کرده‌اند. یعنی اگر تا چند سال قبل می‌شد در سینمای ایران با رقم 300 تا 500 میلیون تومان فیلم ساخت، حالا کف هزینه‌ای که برای ساخت یک فیلم باید پرداخت شود بیش از دو میلیارد تومان است و رقم 4 تا 5 میلیارد تومان در این صنعت برای تولید یک فیلم بسیار عادی و طبیعی است. بخش عمده‌ای از این هزینه شامل «دستمزد بازیگران» است. صنفی که اگر تا یک دهه قبل عمدتاً افرادی متوسط از نظر مالی بودند و نهایتاً بعد از دو دهه کار و تلاش می‌توانستند خانه‌ای 70 تا 100 متری با قسط و وام حداکثر در محدوده سعادت آباد بخرند، حالا به واسطه درآمدهای کلان جزو طبقات مرفه جامعه محسوب می‌شوند. کافی است در مراسم افتتاحیه یک فیلم سینمایی حضور پیدا کنید و سری به پارکینگ بزنید تا حجم بالای اتوموبیل های گران قیمت پارک شده در آنجا تعجب کرده و تصور کنید به میهمانی یکی از خانواده‌های متمول تهرانی آمده‌اید! گذشته از جنبه‌های ظاهری، این بازیگرانِ محترم با این درآمدهای بالا اغلب راهی اروپا و امریکا شده‌اند و اقامت آن کشورها را با سرمایه گذاری به دست آورده‌اند و در نهایت فرزندان خود را در آن کشورها به دنیا آورده‌اند و تابعیت کشورهای خارجی را نیز اخذ کرده‌اند. همه این مواهب سرشار مالی در سایه همین سرمایه‌های مشکوک به دست آمده است. حالا فرمول فساد در این میان چیست؟! موضوع بسیار ساده است: «من به عنوان سرمایه دار و فردِ علاقه مند به ساخت فیلم، با تدارک دیدن ساز و کارهای حرفه‌ای فیلمسازی اثری هنری تولید می‌کنم. هزینه‌ای 4 میلیاردی صرف تولید فیلم می‌کنم و در نهایت با همکاری بخش ناسالم سینمای ایران، ساز و کاری را ترتییب می‌دهم که صرفاً 2 میلیارد تومان از این پول هزینه شود و دو میلیارد باقیمانده که هم معاف از مالیات است و هم برایم به عنوان سرمایه گذار «بازده فرهنگی» به دنبال داشته، مستقیم راهی جیب خودم می‌شود! این مسئله رایج‌ترین شکل فساد در سینمای ایران است و هرچه پروژه بزرگ‌تر و چاق و چله تر باشد، رقم حاصل از فساد می‌تواند درشت‌تر باشد. مثلاً اگر سریالی 26 قسمتی برای شبکه نمایش خانگی تولید شود و فرضاً برای تولید هر قسمت آن یک میلیارد تومان هزینه شود، می‌توان به طور متوسط بین 20 تا 40 درصد از این هزینه را به عنوان سود در نظر گرفت و به طور زیرکانه از چرخه تولید خارج کرد. شکل دیگر مناسبات مالی غیر شفاف هم جذب منابع مالی از برخی ارگان‌ها و سازمان‌های اقتصادی برای ساخت فیلم، دولا پهنا حساب کردن هزینه و در نهایت اخذ حداقل 20 درصد از هزینه ساخت به عنوان سهم آورنده است.
راه حل چیست؟
سینمای ایران در چند سال اخیر واکنش‌های زیادی نسبت به فساد نشان داده است. بخشی از این واکنش‌ها مصاحبه بوده و بخشی دیگر، ساخت آثاری که مرتبط با فساد بوده است. آثاری که گاهی سازندگان آن‌ها خودشان بخشی از ماجرای فساد بوده‌اند. راه حل پیشنهادی در این خصوص نظارت دولت و شفاف سازی است. باید مشخص شود هزینه‌های تولید یک فیلم چقدر است؟ این هزینه‌ها در کدام بخش‌ها صرف می‌شود و سرمایه ساخت این فیلم‌ها توسط چه افرادی تأمین می‌شود؟ چرا باید فردی که در حوزه‌ای مشخص با حاشیه سود کاملاً مشخص 10 تا 15 درصدی از فروش یک خدمت مثل تور و بلیت هواپیما درآمدی کسب کرده، ناگهان به سرمایه گذاری روی هشت فیلم علاقه نشان دهد؟ چرا در شرایط اقتصادی ناپایدار امروز جامعه که همه به دنبال حفظ سرمایه اولیه خود هستند، چنین فردی باید خطر فعالیت در سینما و عدم کسب درآمد را به جان بخرد و چرا در ساز و کار مالی چنین افرادی باید دستمزدهای نامتعارف به افراد پرداخت شود؟ این‌ها سؤال‌هایی است که با شفافیت در اعلام هزینه‌های تولید یک فیلم توسط سازمان سینمایی پاسخ داده خواهد شد و در نهایت سایه شوم فعالیت‌های مالی مشکوک را از سر سینمای ایران کم خواهد کرد. بد نیست بدانید این فعالیت‌های مشکوک مالی در سال‌های گذشته بزرگ‌ترین ضربه را به سینمای متعهد و سالم ایران زده و آنقدر فعالیت در حوزه فیلم سازی را گران کرده که بخش عمده‌ای از فیلم سازان سالم به واسطه این اتفاق از دور خارج شده‌اند.
