نگاهی کوتاه به مستند «معتاد به نفت» و سازنده آن
این مستندساز «ضد نفتی» را دستگیر کنید!
سینما مثبت:ساخت و عرضه مستندهای اجتماعی، اجتماعی و سیاسی با رویکرد انتقادی در سال‌های اخیر کم‌سابقه نبوده و آثاری ازاین‌دست توسط برخی سازمان‌ها و نهادهای خارج از سیما تولیدشده اما اثری که چندی پیش با عنوان «معتاد به نفت» پخش شد، تفاوت زیادی با همه آثار قبلی داشته و این سؤال را در ذهن بیننده ایجاد می‌نماید که چرا سازنده آن تاکنون دستگیر نشده است!
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی خبری ـ تحلیلی سینما مثبت، «معتاد به نفت» نام مجموعه مستندی است که «شبکه افق» در هفته اخیر پخش آن را آغاز کرده و البته ظاهراً فعلاً ادامه پخش آن متوقف‌شده است. در این فیلم روایت ماجرا از تحریم‌های سال 2011 سنای امریکا علیه ایران آغاز می‌شود. تحریم‌هایی که در پی آن دولت دیگر نمی‌توانست پول حاصل از فروش نفت را به کشور وارد کند. در بخش‌های ابتدایی این فیلم، عدم پذیرش واقعیت از سوی دولت دهم به چالش کشیده می‌شود و در ادامه با رجوع به گذشته و بررسی اجمالی دولت‌های ایران از زمان پهلوی تا انقلاب و سپس دولت‌های پس از جنگ، پدیده «وابسته بودن به درآمد نفت» که منجر به شکل‌گیری انواع و اقسام روش‌های ناسالم در اقتصاد ایران و رانتی شدن آن، بررسی و تحلیل می‌گردد.
فیلم بر این پایه و اساس استوار است که در طول تاریخ معاصر ایران، «نفت» نوع خاصی از مدیریت و نظام رانتی را پدید آورده که همه جامعه درصدد نزدیک شدن به آن و رساندن خود به ریشه‌های رانت بوده‌اند. فرقی هم میان اصلاح‌طلب و اصولگرا وجود ندارد و تمامی دولت‌ها حتی دولت موقت مهندس بازرگان نیز تمایل به این وضعیت داشته‌اند.
پرداختن به مصادره اموال بخش خصوصی در ابتدای انقلاب و نگاه انتقادی نسبت به نامهربانی بخش دولتی با بخش خصوصی از دیگر محورهای اساسی این فیلم است.
«سیاوش سرمدی» سازنده این اثر که پیش‌تر مستندهای جنجالی مختلفی ازجمله «ادواردو» را ساخته، در این فیلم به‌تمامی دولت‌ها تاخته و آن‌ها را متهم به رانت‌خواری و کار نکردن نموده است! حتی در بخشی از این اثر نظام دولتی ایران از زبان «رضا امیرخانی» نویسنده حوزه ادبیات، با نظام دولتی شوروی کمونیست مقایسه و وعده داده‌شده که ممکن است این سیستم دولتی نیز به سرنوشت اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 دچار شود!
مطالب مطرح‌شده در این اثر تندترین انتقادهایی است که در سال‌های اخیر نسبت به‌نظام رانتی اقتصاد ایران مطرح‌شده است. البته نویسنده با نگاهی منصفانه حساب «دوران دفاع مقدس و جنگ» را از این سیستم مدیریتی جدا کرده و به این دوره از تاریخ کشورمان که نمود حضور مردمی در عرصه مدیریت جنگ است؛ نگاهی افتخارآمیز داشته است.
این مستند با بهره‌گیری از چند پویانمایی و نیز تصاویر زیبا، با جذابیت قصه خود را روایت کرده و همین بر تأثیرگذاری آن افزوده است و در پایان، بیننده خود را به حقیقتی تلخ درباره اقتصاد ایران واقف می‌کند. در این اثر به جای اینکه انگشت اتهام درخصوص عقب ماندگی کشور متوجه غرب باشد، به سمت خود ایران و ایرانی است. سینما مثبت امیدوار است تداوم ساخت این آثار واقع‌بینانه بتواند مسئولان کشور را نیز به‌واقع بینی رسانده و مانع از تداوم و تکثیر ساختارهای غلط در اقتصاد ایران شود.
